krótka historia papieru

Cai Lun i jego wynalazek. Chiny. Japonia. bardzo Daleki i bliższy Wschód.. papier jest bardzo ZEN ~~

°

pierwsze papiery – tak jak rozumiemy to pojęcie dziś – odnaleziono w Chinach. stare źródła podają, że w ich składzie znalazły się: włókna drzewa morwowego, bambus, konopie, szmaty i stare sieci rybackie. było to około roku 100 n.e. – Cai Lun, nadworny eunuch i światły mandaryn opracował taką to pierwszą papierową metodologię: wszystkie surowce rozdrabniano i gotowano w mocno zasadowym roztworze (pozyskanym z popiołu drzewnego). następnie w kamiennym moździerzu ubijano rozgotowane włókniste składniki, łącząc je z wodą na jednorodną papkę. za pomocą sita czerpano pojedyncze arkusze i suszono je w słońcu, na koniec zaś chropawy papier zostawał wygładzany kamieniem.

oczywiście pierwsze próby i wytwory papieropodobne istniały wcześniej i w innych kulturach świata (więcej na ten temat TU), niemniej to właśnie Cai Lun wynalazł proces, który zapoczątkował rozwój papiernictwa na szeroką skalę i który po dziś dzień powielamy na całym świecie – z małymi lub większymi modyfikacjami.

w Chinach przez kilka kolejnych wieków sposób produkcji papieru pozostaje pilnie strzeżoną tajemnicą.

°

jednak po klęsce wojsk chińskich w Turkiestanie – razem z jeńcami wojennymi – Arabowie przejmują również chiński sekret. jest połowa VIII w. od tego momentu papier rozpoczyna swoją ekspansję w świecie: z Samarkandy przedostaje się do Bagdadu, następnie do Egiptu i Maroka. stamtąd w połowie XII w. dociera do Europy. pierwsze papiernie powstają w południowej Hiszpanii – głównym materiałem stosowanym ówcześnie do produkcji papieru są stare szmaty lniane.

°

chiński wynalazek jednak nie od razu rozpowszechnia się w Europie. tu wciąż w roli materiału piśmiennego króluje pergamin (otrzymywany ze skór młodych cieląt, jagniąt lub koźląt) i to pomimo faktu, iż jest bardzo kosztowny – bo też czasochłonny – w produkcji. dopiero epidemia dżumy w XIV w. wpłynie znacząco na rozwój branży papierniczej w Europie. gwałtownie przybywa wtedy lnianej odzieży (po zmarłych), która to niewielkim kosztem zostaje przeprocesowana w dobrej jakości arkusze.

od momentu wynalezienia druku w XV w. stopniowo wzrasta w Europie zapotrzebowanie na tani i ogólnodostępny materiał piśmienny. dodatkowo, w początkach XIX w. zaczyna brakować szmat, wtedy też pojawiają się pierwsze eksperymenty z papierem ze ścieru drzewnego. sam pomysł pozyskania celulozy z drzew zaczerpnięty został od os – pewien francuski entomolog w XVIII w. zaobserwował i szczegółowo opisał sposób, w jaki budują swoje gniazda.

° ° °

dzisiejsza masowa produkcja papieru z masy drzewnej jest bardzo energochłonna, w procesie oczyszczania (kwas siarkawy) i bielenia (chlor) ścieru drzewnego nadużywa się szkodliwych dla środowiska chemikaliów. fabryki papieru zanieczyszczają wodę, powietrze. doprowadzają też do nadmiernej wycinki lasów.

dlatego z myślą o przyszłości (i mam nadzieję dość pilnie :) opracowywane są nowe metody produkcji papieru z surowców niedrzewnych: słomy, konopi, bagassy i innych roślin plantacyjnych, czy też – z odchodów zwierząt roślinożernych. temat niezwykle ciekawy, przyszłościowy.

dla wszystkich zaangażowanych eksperymentatorów – więcej informacji TU.